ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

(Ι.Λ.Ε.Χ.)

ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΕΩΣ 1960

Το πρώτο Δ.Σ. της Ι.Λ.Ε.Χ. Καθιστοί από αριστερά: Aθ. Καραγκάνης, Βασ. Βασιλικός, Αθαν. Φιλιππίδης. Όρθιοι από αριστερά: Βασ. Καλογεράς, Ιππ. Πάχτας, Πετρ. Ζαφειρίου, Στεφ. Κότσιανος, Νικ. Πάππας

    Επιστημονική εταιρεία με ενεργό δράση από το 1960 και με πλούσια επιτεύγματα που καθόρισαν και την περαιτέρω ανοδική πορεία της. Σκοπός τη Εταιρείας είναι "η πνευματική και πολιτιστική ανάπτυξη της Χαλκιδικής με την περισυλλογή και και δάσωση του ιστορικού, λαογραφικού, γλωσσικού και αρχαιολογικού υλικού, την έρευνα και μελέτη της προγενέστερης και της σύγχρονης ιστορίας, της λαϊκής τέχνης και κάθε κοινωνικής εκδηλώσεως, καθώς και την περισυλλογή των παλαιών εθίμων και παραδόσεων της Χαλκιδικής".
Το 1963 η Εταιρεία απέκτησε ιδιόκτητη στέγη στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, στην οδό Αλ. Σβώλου (πρ. Πλ. Νικολάου) αριθμ. 10 (1ος όροφος), όπου στεγάζονται τα κεντρικά γραφεία και η βιβλιοθήκη της, αίθουσα διαλέξεων, καθώς επίσης και τα γραφεία του Κέντρου Αριστοτελικών Ερευνών και Μελέτης των αρχαίων Σταγείρων και του Κέντρου Έρευνας της Εταιρείας.
Το έτος 1960 αποτέλεσε αφετηρία για την ίδρυση της ΙΛΕΧ, επι­τακτική ανάγκη και ιερό καθήκον στο χώρο όπου άπειρα ιστορικά, λαο­γραφικά, γλωσσικά και άλλα στοιχεία της εθνολογικής μας κληρονο­μιάς, άγνωστα μέχρι σήμερα, κρατούσαν στην αφάνεια το λαμπρό πα­ρελθόν των προγόνων μας, των ανθρώπων που έζησαν και δημιούργη­σαν στην ωραιότερη πατρίδα, τη γενέτειρα του Σταγειρίτη φιλοσόφου, τη Χαλκιδική μας. Η ίδρυση της Εταιρείας σαν ιδέα και σαν πρόθεση εί­χε πια ωριμάσει και η όλη προσπάθεια προχωρούσε στο στάδιο της υλοποιήσεως. Τώρα το λόγο είχε η πνευματική ηγεσία του τόπου, σε μία αποφασιστικής σημασίας συστηματική και καθόλα μεθοδευμένη ενέρ­γεια, αντάξια της αγάπης και του σεβασμού προς την πατρική γη.
Σχετικώς με τις πρώτες κινήσεις και την προεργασία των ιδρυτών της Εταιρείας, η εφημερίδα «Φωνή της Χαλκιδικής» στις 20.3.1960 έγραφε μεταξύ άλλων τα εξής: Ό σχών την ιδέαν της οργανώσεως του σωμα­τείου αυτού βουλευτής Χαλκιδικής και τ. Λ’ αντιπρόεδρος της Βουλής κ. Βασίλειος Βασιλικός εκάλεσεν εις σύσκεψιν ωρισμένους εκ των εν Θεσσαλονίκη διανοουμένων της Χαλκιδικής, εν τη οικία αυτού την 12ην τρέχοντος μηνός, εις ην παρέστησαν οι κ.κ. Λυσίμαχος Σαραφιανός βουλευτής Χαλκιδικής, Νικόλαος Κώττας πρώην υπουργός, ΣτέφανοςΚότσιανος δικηγόρος, τ. βουλευτής Χαλκιδικής, Αθανάσιος Φιλιπ­πίδης δικηγόρος, πρόεδρος του Παγχ/κού Συλλόγου, Νικόλαος Πάππας δικηγόρος, Βασίλειος Καλόγερος καθηγητής του Πειραματικού Σχολείου του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και Γεώργιος Ψυχούλας Γυμνα­σιάρχης του εν Αλεξάνδρεια ιδιωτικού Γυμνασίου. Κατά την στενήν ταύτην σύσκεψιν αντιμετωπίσθησαν όλα τα συναφή προς την ίδρυσιν της Γταιρείας θέματα και ετέθησαν αϊ βάσεις αυτής. Ωσαύτως κατ’ αυτήν ετέ­θη υπ’ όψιν των συσκεφθέντων σχέδιον κα­ταστατικού της υπό ίδρυσιν Γταιρείας, κα­ταρτισθέν υπό των κ.κ. Κοτσιάνου, Φιλιππίδου και Πάππα, απεφασίσθη όπως την 27^ην Μαρτίουε.ε. συνέλθωσιν εις νέαν σύ­σκεψιν διάφορα πρόσωπα της εν Θεσσαλο­νίκη Παροικίας των Χαλκιδικέων, εις ευρυτέραν όμως κλίμακα, διά την έγκρισιν του Καταστατικού και εν συνεχεία εντός βραχυτάτου χρονικού διαστήματος προκληθή γε­νική συνέλευσις εν τη αιθούση της Εταιρεί­ας Μακεδόνικων Σπουδών, τη συμμετοχή και των εκ της Χαλκιδικής αρμοδίων προσώπων, διά την εκλογήν του Διοικητικού Συμβουλίου της Γταιρείας, ώστε το ταχύτερον να άρξηται η λειτουργία της Ιστορικής και Λαογραφικής Eταιρείας της Χαλκιδικής, προς επίτευξιν των παρ’ αυ­τής επιδιωκομένων μεγάλων σκοπών».
Στις 27 Μαρτίου 1960 πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη η πρώτη γενική συνέλευση των ιδρυτών της Εταιρείας, στην οικία του κ. Βασ. Βα­σιλικού, βουλευτή Χαλκιδικής και πρώην υπουργού, στην οδό Βασ. Σοφίας 33. Ήταν παρόντες οι κ.κ. Νικ. Κώττας δικηγόρος – πρώην υπουρ­γός, Λυσ. Σαραφιανός ιατρός – βουλευτής Χαλκιδικής, Απόστ. Αηδονάς δικηγόρος – βουλευτής Θεσσαλονίκης, Αθαν. Φιλιππίδης δικηγόρος – πρόεδρος του Παγχ/κού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, Νικ. Πάππας δικη­γόρος και μετέπειτα συμβολαιογράφος, Στ. Παπασταύρου λογοτέχνης, Χρ. Οικονόμου βιομήχανος, Κων. Γεροχρίστος δικηγόρος – πρόεδρος δημοτικού συμβουλίου Πολυγύρου, Πέτρος Ζαφειρίου δήμαρχος Ν. Μουδανιών, Ιπ. Πάχτας δήμαρχος Αρναίας, Βασ. Καλογεράς καθηγητής Πειρ. Σχολείου Πανεπ. Θεσσαλονίκης, Κήρ. Κοσμάς καθηγητής, Γεώρ­γιος Ψυχούλας καθηγητής, Στέφ. Κότσιανος δικηγόρος – πρώην βου­λευτής Χαλκιδικής, Αθ. Τσέντελης βιομήχανος, Θεόδ. Κάλτσας ιατρός, Ιωάν. Αυγολούπης καθηγητής, Ι. Ιατρόπουλος ιατρός, Νικ. Χαριστός καθηγητής και Νικ. Τραγανός διευθυντής Ταμείου. Σύμφωνα με το πρακτικό συστάσεως του Σωματείου οι ανωτέρω καταγόμενοι εκ Χαλκιδικής και κατόπιν ανταλλαγής απόψεων αποφάσισαν την ίδρυση στη Θεσσαλονίκη Σωματείου με την επωνυμία ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ και με σκοπό που οι λεπτομέρειες του θα αναφερθούν παρακάτω.
Στη συνέλευση αυτή συζητήθηκε κατ’ άρθρο όλο το Καταστατικό (34 άρθρα), που είχε συνταχθεί από πριν, εγκρίθηκε, υπογράφθηκε και στη συνέχεια όλοι οι εταίροι προχώρησαν στην εκλογή προσωρινής διοι­κούσας επιτροπής από τους κ.κ. 1) Βασ. Βασιλικό, 2) Λυσ. Σαραφιανό, 3) Απόστ. Αηδονά, 4) Αθαν. Φιλιππίδη και 5) Στέφ. Κότσιανο, που έρ­γο της είχε να μεριμνήσει για την κατά νόμο έγκριση του Καταστατικού και την αναγνώριση του Σωματείου, την εγγραφή του στο Βιβλίο αναγνωρισμένων Σωματείων του Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης και τη διε­νέργεια αρχαιρεσιών.
Με την υπ’ αριθ. 1715/60 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης εγκρίθηκε η ίδρυση του Σωματείου και έγινε η εγγραφή του στο Βιβλίο αναγνωρισμένων Σωματείων του Πρωτοδικείου Θεσσα­λονίκης με αύξ. αριθμό 3446.
Στις 3 Ιουλίου 1960 στη Θεσσαλονίκη, στην αίθουσα διαλέξεων της Εταιρείας Μακεδόνικων Σπουδών, πραγματοποιήθηκε η πρώτη γενική συνέλευση των μελών της Εταιρείας. Πα­ρευρέθησαν τα παρακάτω σα­ράντα (40) μέ­λη της Εταιρεί­ας: 1) Βασίλει­ος Βασιλικός 2) Στέφανος Κότσιανος 3) Βασίλειος Ζογκούδης 4) Δημήτριος Ια­τρού 5) Φωφώ Ζαχαρία 6) Αναστασία Τσανάκα 7) Πέτρος Παπαγεράκης 8) Δημή­τριος Γκιούρας 9) Νικόλαος Πάππας 10) Νικόλαος Κώττας (με το νό­μιμο πληρεξούσιο του Νικ. Πάππα) 11) Ιωάννης Αποστολίδης 12) Κήρυκος Κοσμάς 13) Ιωάννης Παπαγεράκης 14) Αθανάσιος Τσακνάκης 15) Δημήτριος Βασιλικός 16) Θεόδωρος Λιόνδας 17) Νικόλαος Χαριστός 18) Απόστολος Πλαστήρας 19) Ιωάννης Μαστροκώστας 20) Ιω­άννης Αυγολούπης 21) Ιωάννης Μιταφτσής 22) Βασίλειος Καλογεράς 23) Απόστολος Αηδονάς 24) Βασίλειος Μανίκας 25) Ιωάννης Κυριαφίνης 26) Σπύρος Βασίλας 27) Σπύρος Αρσένης 28) Αθανάσιος Καραγκάνης 29) Τριαντάφυλλος Αναγνωσταράς 30) Χρήστος Σχοινάς (με το νόμιμο πληρεξούσιο του Αθαν. Καραγκάνη) 31) Αλέξανδρος Βογιατζής 32) Νικόλαος Τραγανός 33) Ιωάννης Κότσιανος 34) Γεώργιος Πολυμερής 35) Μιχαήλ Μουστάκας 36) Γεώργιος Αγιομαμίτης 37) Γεώργιος Κατσίκας 38) Σταύρος Παπασταύρου 39) Παναγιώτης Στάμου (με το νόμιμο πληρεξούσιο του Δημ. Ιατρού) 40) Ιωάννης Λα­μπρόπουλος.
Ο πρόεδρος της προσωρινής διοικούσας επιτροπής της Εταιρείας κ. Βασ. Βασιλικός κήρυξε την έναρξη της συνελεύσεως και αφού ευχαρί­στησε τα μέλη της, διότι με την παρουσία τους ενισχύουν το έργο της Εταιρείας, ανέλυσε τους σκοπούς της, με τη ρητή δήλωση του ότι θεω­ρεί τον εαυτό του ικανοποιημένο, διότι ο ίδιος με λίγους συνεργάτες ανέλαβε την πρωτοβουλία της ιδρύσεως της και ότι με τη συνέλευση αυτή το έργο της Εταιρείας εισέρχεται στην πραγματική του αποστολή. Στη συνέχεια παρακάλεσε τα πρώτα μέλη να γίνουν οι κήρυκες του έργου και της αποστολής της Εταιρείας, ώστε η προβολή της να πάρει πανελλήνιο και παγκόσμιο χαρακτήρα. Γι’ αυτό ζήτησε την πνευματική, ηθική και υλική συμπαράσταση όλων των συμπατριωτών και υπογράμμισε ότι είναι ιερή υποχρέωση όλων των Χαλκιδικέων να συγκεντρώσουν και προβάλλουν το μεγάλο και πολύτιμο ιστορικολαογραφικό πλού­το της Χαλκιδικής.
Κατόπιν έλαβε το λόγο ο δήμαρχος Πολυγύρου κ. Αθαν. Καραγκάνης, ο οποίος μεταξύ άλλων εξέφρασε τη χαρά του για τη σύσταση της Εται­ρείας, διατύπωσε την άποψη ότι όλοι οφείλουμε να την υποστηρίξουμε πέρα από κάθε φιλοδοξία και υπογράμμισε σαν πρωταρχική αποστολή της Εταιρείας την περισυλλογή στοιχείων για μία ολοκληρωμένη πα­ρουσίαση της γενικής ιστορίας της Χαλκιδικής.
Ακολούθησε έγκριση του μέχρι τότε έργου της προσωρινής διοικούσας επιτροπής και η διαδικασία για την εκλογή προϊσταμένου και εφορευτι­κής επιτροπής της συ­νελεύσεως. Προϊστά­μενος εξελέγη ο κ. Βασ. Βασιλικός, βου­λευτής Χαλκιδικής, και μέλη της εφορευ­τικής επιτροπής οι κ.κ. Ιωάννης Κυριαφίνης, Βασ. Μάνικας και Ιωάν. Μιταφτσής, με γραμματέα τον κ. Δ. Γκιούρα. Αμέσως έγιναν εκλογές για την ανά­δειξη του πρώτου δι­οικητικού συμβουλίου της Εταιρείας. Κατά σειρά εκλέχτηκαν οι εξής: Βασ. Βασιλικός, Βασ. Καλογεράς, Ιωάν. Παπαγεράκης, Νικ. Χαριστός, Στέφ. Κότσιανος, Νικ. Πάππας, Απόστ. Αηδονάς, Αθαν. Φιλιππίδης (τακτικά μέλη) και Πέτρ. Παπαγεράκης, Νικ. Τραγανός, Ιωάν. Κότσια­νος, Αλ. Βογιατζής, Γεώργ. Πολυμερής, Ιωάν. Κυριαφίνης, Μιχ. Μου­στάκας, Απ. Πλαστήρας (αναπληρωματικά μέλη).

Στις 12 Ιουλίου 1960 τα τακτικά μέλη συγκεντρώθηκαν στην οικία του Βασ. Βασιλικού για να σχηματίσουν τη σύνθεση του διοικητικού συμ­βουλίου. 

    Μετά από μυστική ψηφοφορία, το πρώτο εκλεγμένο διοικητικό συμ­βούλιο της Εταιρείας διαμορφώθηκε ως εξής:

Πρόεδρος: Βασίλειος Α. Βασιλικός

Α’ αντιπρόεδρος: Αθανάσιος Καραγκάνης

Β’ αντιπρόεδρος: Αθανάσιος Α. Φιλιππίδης

Γεν. Γραμματεύς: Στέφανος Αθ. Κότσιανος

Ταμίας: Νικόλαος Β. Πάππας

Έφορος: Βασίλειος Α. Καλογεράς

Σύμβουλοι: Απόστολος Γ. Αηδονάς, Ιωάννης Παπαγεράκης, Νικόλαος Χαριστός,  Πέτρος Ζαφειρίου, Ιπποκράτης Πάχτας.

Σύμφωνα με το άρθρο 14 του Καταστατικού στο διοικητικό συμβούλιο της Εταιρείας συμμετείχαν σαν μέλη και οι δήμαρχοι Πολυγύρου, Αρ­ναίας και Ν. Μουδανιών.
Στις 11 Δεκεμβρίου 1960 έγιναν τα εγκαίνια των γραφείων της Εται­ρείας, στην οδό Βασ. Σοφίας 27, που τίμησαν με την παρουσία τους εκ­πρόσωποι των πολιτικών_ϊστρατιωτικών και δημοτικών αρχών της Θεσ­σαλονίκης και της Χαλκιδικής επιστήμονες και επίλεκτα μέλη τής εδώ παροικίας των Χαλκιδικέων.
Tο 1963 η Eταιρεία απέκτησε ιδιόκτητη στέγη στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, στην οδό Aλ. Σβώλου (πρ. Πλ. Nικολάου) αριθμ. 10 (1oς όροφος), όπου στεγάζονται τα κεντρικά γραφεία και η βιβλιοθήκη της, αίθουσα διαλέξεων, καθώς επίσης και τα γραφεία του Kέντρου Aριστοτελικών Eρευνών και Mελέτης των αρχαίων Σταγείρων και του Kέντρου Έρευνας της Eταιρείας.
Με την 59/1987 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Θεσ­σαλονίκης εγκρίθηκε η τροποποίηση και μεταγλώττιση στη δημοτική του Καταστατικού της Εταιρείας.